Hebt u een erfenis die het daglicht niet mag zien omdat u een deel ervan voor de belastingdiensten verzweeg? Of lieten uw ouders of uw suikertante u geld na waarop ze eerder erfbelasting ontdoken hadden?

'In de helft van de dossiers met zwart geld is een erfenis betrokken', zegt antiwitwasexpert Dave van Moppes van Tuerlinckx Advocaten. Dat beseft ook Vlaams minister van Begroting Bart Tommelein (Open VLD). 'Er is nog een massa zwart geld uit het verleden. Dat geld keert nu naar België terug', zei hij eind januari in het Vlaams Parlement. Het gaat niet alleen om mensen met grote kapitalen. 'Uit mijn ervaring als loketbediende weet ik beter. Toen kwam ik met veel gewone mensen in contact', klinkt het. De liberaal begon zijn carrière midden jaren 80 als bediende bij Anhyp, dat later opging in AXA Bank. Daar was hij enkele jaren regiodirecteur. 

Om het reservoir aan zwart geld te recupereren start Vlaanderen maandag een procedure van fiscale regularisatie voor ontdoken erf- en registratiebelastingen. Tommelein verwacht er veel van. Hij heeft voor dit jaar 100 miljoen euro ingeschreven in de Vlaamse begroting. 

'De Vlaamse Belastingdienst int jaarlijks uit zowat 61.000 erfenissen om en bij 1,3 miljard euro aan erfbelasting. Het bedrag aan de ontvangen schenkbelasting kwam in 2016 uit op bijna 380 miljoen euro', zegt David Van Herreweghe, directeur-generaal van de Vlaamse Belastingdienst.

Met de fiscale regularisatie voor erf- en registratiebelasting treedt Vlaanderen in de voetsporen van de federale regering. Die zette vorig jaar in augustus opnieuw de deuren open voor belastingplichtigen die hun zonden uit het verleden willen afkopen. Dat leverde in 2016 een ontgoochelende 13,6 miljoen euro op. Toch blijft minister van Financiën Johan Van Overtveldt (N-VA) ervan overtuigd dat de optie vanaf dit jaar jaarlijks minstens 250 miljoen euro in het laatje zal brengen. 

Waar is een aparte federale en Vlaamse regularisatie in hemelsnaam goed voor? Bij de vorige regularisatierondes tussen 2004 en 2013 was er toch maar één procedure, ongeacht het type ontdoken belastingen? De opsplitsing heeft te maken met de bevoegdheidsverdeling tussen de federale en de regionale overheden. Sinds 2015 is niet langer de federale overheid, maar Vlaanderen verantwoordelijk voor de erf- en registratiebelasting. Het is dus aan Vlaanderen om te beslissen of en hoe die belastingen rechtgezet kunnen worden. 'De krachtlijnen van de Vlaamse regeling lopen gelijk met die van de federale, maar ze legt eigen accenten', stelt Tommelein. Hoe ziet de Vlaamse regularisatie er concreet uit?

Welke belastingen kunt u regulariseren?

Via de Vlaamse fiscale regularisatie kunt u erfbelastingen rechtzetten die eerder niet correct werden aangegeven. U kunt ook ontdoken registratiebelastingen rechtzetten. Denk aan het verkooprecht als u een woning koopt, de schenkbelasting die u betaalt als u een schenking registreert of het verdeelrecht dat scheidende koppels moeten opleggen als een van beide partners de gezinswoning overneemt.

Oorspronkelijk zou de Vlaamse regularisatie ook gelden voor andere Vlaamse belastingen, zoals een ontdoken verkeersbelasting of een ontdoken onroerende voorheffing. Maar de Raad van State adviseerde om ze te beperken tot ontdoken erf- en registratiebelastingen. Veel verlies voor de begroting vreest minister Tommelein door die beslissing niet. 'Uit de ontvangsten van vorige fiscale regularisaties blijkt dat 99,96 procent van de ontvangen bedragen betrekking had op erfbelasting en 0,04 procent op registratierechten.'

Wie kan regulariseren?

Zowel natuurlijke als rechtspersonen kunnen regulariseren. U kunt dat zelf doen of u kunt een fiscaal advocaat inschakelen. Echtgenoten en wettelijk samenwonenden kunnen hetzelfde aangifteformulier gebruiken. 

Het moet gaan om belastingplichtigen die Vlaamse erf- of registratiebelastingen ontdoken hebben. Het kan dus om een Brusselaar gaan die erfde van zijn ouders die aan de zee woonden. Maar niet om een Vlaming die erfde van iemand met een fiscale woonplaats in Brussel of Wallonië.

Wie kan niet regulariseren?

In de Vlaamse procedure kunnen ontdoken erf- en registratiebelastingen rechtgezet worden. De federale procedure geldt voor federale belastingen zoals de personenbelasting, de vennootschapsbelasting, de roerende voorheffing of de btw. Maar in tal van dossiers
moeten zowel regionale als federale belastingen rechtgezet worden. Dat zal pas kunnen zodra de vereiste samenwerkingsakkoorden in werking treden. De drie regio's en de federale overheid hebben daarvoor principieel het licht op groen gezet, maar de Raad van
State moet zijn advies nog afleveren. Dat wordt begin april verwacht. Tot dan is het ook wachten om de Waalse en Brusselse ontdoken erf- en schenkbelasting recht te zetten via de federale procedure. 

De aangifte moet spontaan gebeuren. Zodra het gerecht een onderzoek gestart is of de Vlaamse belastingdienst een belastingverhoging of administratieve geldboete heeft opgelegd, hebt u uw kans om te regulariseren verkeken. 

Kapitalen die in verband worden gebracht met 18 soorten misdrijven, zoals terrorisme, wapenhandel en mensenhandel, zijn sowieso uitgesloten van regularisatie. 

Wat als u al eens regulariseerde?

Tussen 2004 en 2013 werden al enkele regularisatierondes georganiseerd. Het is een publiek geheim dat wie daar gebruik van maakte vaak maar deels boven water is gekomen. Wie in zo'n situatie zit, kan ook van deze procedure gebruikmaken.

Maar elke belastingplichtige kan de procedure maar één keer benutten. Dat geldt zowel voor de Vlaamse als voor de federale procedure. Iemand die federaal een aangifte doet voor een ontdoken personenbelasting of een roerende voorheffing, kan perfect nog een aangifte indienen in Vlaanderen voor een niet-aangegeven erfbelasting en vice versa.

Hoe moet u regulariseren?

De Vlaamse regularisatie verloopt niet via het Contactpunt Regularisaties (CPR), maar via de Vlaamse Belastingdienst (Vlabel). U moet gebruikmaken van het aangifteformulier dat u kunt downloaden op de site van Vlabel (belastingen.vlaanderen.be/formulieren).
Dat formulier moet u (of uw raadsman) invullen en per post of koerier opsturen naar de Vlaamse Belastingdienst, Vaartstraat 16, 9300 Aalst. U mag het niet mailen.

Bij dat aangifteformulier moet u een fraudeschema voegen: een bondige verklaring over de omvang en de herkomst van de te regulariseren bedragen en het moment waarop ze aan de erf- of registratiebelasting onderworpen hadden moeten zijn.

Als aangever bent u zelf verantwoordelijk voor de juistheid van de vermelde bedragen in uw aangifte. Het bewijsrisico ligt bij u. Als aangever is het ook uw verantwoordelijkheid om aan te tonen op welke bedragen wel belastingen betaald werden.

Stel dat u 15 jaar geleden 100.000 euro erfde en daarvan maar 50.000 euro aangaf. Als u die erfenis wilt regulariseren, is het aan u om te bewijzen dat u op de helft al belastingen betaald hebt. Kunt u dat niet, dan zal Vlabel de regularisatieheffing op de integrale 100.000 euro berekenen.

Wat levert regulariseren op?

Als u een dossier indient, zal Vlabel de regularisatieheffing berekenen. Tegen die heffing is geen bezwaar mogelijk en u moet ze binnen 15 kalenderdagen betalen. Vervolgens stelt Vlabel een regularisatie-attest op.

Dat attest dient als bewijs van fiscale en strafrechtelijke immuniteit. Dat betekent dat op de geregulariseerde bedragen niet nog eens erf- of registratiebelasting geheven kan worden. De belastingplichtige kan evenmin nog strafrechtelijk vervolgd worden voor fiscale misdrijven en witwassen op basis van fiscale misdrijven.

Maar als zou blijken dat u slechts gedeeltelijk regulariseert, dan geldt het attest niet voor het niet-aangegeven bedrag. Fiscale en strafrechtelijke vervolging is dan mogelijk, ook eventueel voor witwassen.

Wanneer kan ik regulariseren?

In tegenstelling tot de federale procedure is de Vlaamse fiscale regularisatie tijdelijk. Ze loopt van 6 maart 2017 tot 31 december 2020. Dat is een bewuste keuze van de Vlaamse regering. 'Het is niet de bedoeling dat belastingplichtigen speculeren op een alternatieve taxatie buiten het gewone regime', geeft Tommelein aan. Bewijsstukken kunnen tot zes maanden na het indienen van de regularisatieaangifte ingediend worden.

'Om te voorkomen dat erfgenamen belastingen ontduiken omdat ze die later dankzij de regularisatieprocedure kunnen rechtzetten, is regulariseren maar mogelijk voor belastingen die ontdoken werden voor 1 augustus 2016', zegt de minister. 

Hoeveel kost regulariseren?

Dat hangt ervan af of het om verjaarde of niet-verjaarde bedragen gaat. Sinds 2015 bedraagt de verjaringstermijn in principe vijf jaar. Die kan met vier jaar verlengd worden. Voordien golden langere verjaringstermijnen, maar omdat de regering verwacht dat vooral oudere dossiers geregulariseerd zullen worden, heeft ze een overgangsregeling ingevoerd. Die komt erop neer dat bedragen waarvoor de verjaringstermijn op 31 december 2014 nog niet verstreken was, tot 31 december 2019 ingevorderd kunnen worden. 

Voor niet-verjaarde ontdoken erfbelasting geldt een regularisatietarief van 35 procent op erfenissen tussen (groot)ouders en (klein)kinderen of tussen partners. Voor erfenissen van broers, zussen, neven, nichten, ooms, tantes of niet-familieleden geldt een tarief van 70 procent. Voor ontdoken registratiebelasting geldt een vast tarief van 20 procent.

Die regularisatietarieven liggen hoger dan het hoogste marginale tarief als iemand eerlijk zijn erfbelasting betaalt. Bovendien wordt het regularisatietarief toegepast op het volledige bedrag van de erfenis, terwijl de reguliere erfbelasting progressief berekend wordt. 

Let wel: het Vlaamse regularisatietarief komt niet boven op de normaal te betalen belastingen. Daarmee verschilt de Vlaamse procedure van de federale. Die heft op niet-verjaarde sommen de normale belastingtarieven en verhoogt die met 20 procentpunten. Iemand die zijn beroepsinkomen niet eerlijk aangaf, betaalt dan 70 procent: 50 procent personenbelasting + 20 procentpunten verhoging. 'Dankzij de vlakke tarieven weet de belastingplichtige perfect wat de heffing zal zijn. Het laat ook een snelle dossierafhandeling door de administratie toe', verklaart Tommelein die keuze.

Het Vlaamse tarief voor verjaarde kapitalen is wel identiek aan dat van de federale regeling. Het bedraagt dit jaar 37 procent en neemt daarna jaarlijks met 1 procentpunt toe om te eindigen op 40 procent in 2020. 'De belastingplichtige heeft er dus belang bij de regularisatie-aangifte zo snel mogelijk in te dienen', aldus Tommelein. 'Zowel internationaal als nationaal sluit het net zich rond
belastingplichtigen die een loopje met de regels nemen.' Wereldwijd wordt de gegevensuitwisseling tussen fiscale administraties de norm en in ons land is het CAP, een databank met informatie over alle bankrekeningen van Belgen in het binnen- én buitenland, een
nuttig hulpmiddel voor de fiscus in de strijd tegen de fiscale fraude.

Principiële tegenstanders van de fiscale regularisatie werpen op dat een voordeeltarief van 37 procent een slag in het gezicht van de eerlijke belastingbetaler is. 'Want die betaalt 30 tot zelfs 65 procent, tenzij voor erfenissen in rechte lijn', merken onder andere de vakbonden op.

Tommelein wuift de kritiek weg: 'Normaal kan de belastingdienst verjaarde kapitalen niet meer belasten omdat de verjaringstermijn is verstreken. Het tarief moet die belastingplichtigen over de streep trekken om in ruil voor immuniteit toch te regulariseren.' In het Vlaams Parlement zei hij dat volgens minister van Financiën Johan Van Overtveldt (N-VA) in de federale procedure 75 procent van de dossiers over verjaarde kapitalen gaat. 'Nu kunnen we dat geld recupereren en investeren, bijvoorbeeld in een hervorming van de erfbelasting. Tarieven tot 65 procent worden als onteigening ervaren.'

De tarieven zullen belastingplichtigen met zonden op hun kerfstok niet tegenhouden om te regulariseren, denkt antiwitwasexpert Dave van Moppes. 'Maar dat ze schriftelijk moeten bewijzen op welke bedragen in het verleden wel eerlijk belastingen werden betaald, plaatst hen voor een onmogelijke opdracht. Dat bewijs kan je gewoonweg niet leveren.' Dat kan niet omdat de bewijsstukken er niet meer zijn, maar ook omdat geld zich vermengt. 'Of weet u nog exact van elke euro op uw spaarrekening of die afkomstig is van een loon, een belegging, een erfenis of iets anders? En de euro die u van uw spaarrekening haalt, is dat de euro die u het laatst stortte? Of de allereerste euro die u ooit op die rekening zette?'

Volgens van Moppes kan het onzekere van de regularisatieheffing het winnen van de angst voor informatie-uitwisseling. 'Een aantal belastingplichtigen redeneert dat ze nog liever gepakt worden, zodat ze met de belastingdienst over hun boete kunnen onderhandelen, dan dat ze zich in het mijnenveld van de fiscale regularisatie begeven. Dan lopen ze namelijk het risico dat ze ook op wit kapitaal beboet worden.'

IS REGULARISEREN DE ENIGE MOGELIJKHEID?

Wie federale belastingen ontdook, kan sinds augustus alleen bij het Contactpunt Regularisaties (CPR) terecht. Wie naar een lokaal belastingkantoor of de Bijzondere Belastinginspectie BBI gaat, wordt met zijn dossier naar het CPR doorgestuurd.

Dat is niet het geval in Vlaanderen. 'Een belastingplichtige zal ook voor een gewone rechtzetting kunnen kiezen', geeft de directeurgeneraal van de Vlaamse Belastingdienst David Van Herreweghe aan.
Wat houdt zo'n gewone rechtzetting in? De belastingplichtige moet het normale belastingtarief dat hij ontdook betalen, verhoogd met een boete van 20 procent (10% bij een spontane aangifte binnen 10 maanden of 100% in geval van fraude). Een spontane rechtzetting levert geen strafrechtelijke immuniteit op.