Voor veel bedrijven vormt ploegenarbeid een essentieel onderdeel van de operationele activiteit. Ploegenarbeid is een rechtstreeks gevolg van een veranderend economisch landschap en zou moeten leiden tot meer productiviteit, flexibiliteit en werkgelegenheid. Daartegenover staat een hogere loonkost bij ploegenarbeid. Fiscale advocaten Winnie Milbou en Jan Tuerlinckx waarschuwen dat bedrijven moeten opletten dat ze een fiscale bonus wegens ploegenarbeid niet verliezen.

Om ondernemingen een concurrentieel voordeel te bieden ten aanzien van onze buurlanden, werd een fiscale stimulans ingevoerd die ervoor moest zorgen dat de competitiviteit van ondernemingen die werken met ploegenarbeid versterkt zou worden. De invoering van deze stimulans gebeurde niet toevallig in 2003, maar stond onlosmakelijk in verband met de herstructureringen die toen werden doorgevoerd bij de later ter ziele gegane autoassemblagefabriek van Ford Genk. Vorig jaar vierden we de twintigste verjaardag van deze maatregel en we kunnen er zeker van zijn dat de belastingadministratie elke bijkomende verjaardag er een te veel vindt.

De bedrijfsvoorheffing op het loon van de werknemer wordt in principe door de werkgever ingehouden en doorgestort aan de Schatkist. De werknemer ontvangt hierdoor een nettoloon waarop de personenbelasting reeds grotendeels is afgedragen, dit via die zogenaamde “bedrijfsvoorheffing”. In bepaalde gevallen heeft de werkgever echter recht op een gedeeltelijke vrijstelling van doorstorting van die bedrijfsvoorheffing, zonder dat dit enige weerslag heeft op de belastingdruk in hoofde van de werknemer.

Ter illustratie: een werknemer met een bruto belastbare bezoldiging van 4.000 euro waarop 1.000 euro bedrijfsvoorheffing moet worden ingehouden. De werknemer betaalt personenbelasting op zijn bruto belastbare bezoldiging aan het progressief tarief, en de totale door de werkgever afgehouden bedrijfsvoorheffing mag daarmee verrekend worden, zijnde 1.000 euro. De werkgever geniet echter van een van de vrijstellingen in de bedrijfsvoorheffing en stort geen 1.000 euro naar de Schatkist, maar slechts 750 euro. Terwijl dit geen impact heeft op de werknemer, die nog steeds 1.000 euro in mindering mag brengen van zijn belastingen in de personenbelasting, mag de werkgever 250 euro zelf houden die in haar hoofde als een subsidie wordt belast in de vennootschapsbelasting.

De vrijstelling van doorstorting van de bedrijfsvoorheffing voor ploegenarbeid subsidieert de te hoge loonkost in vooral de maakindustrie en staat open voor ondernemingen waar het werk wordt verricht in minstens twee ploegen van minstens twee werknemers, die hetzelfde werk doen zowel qua inhoud als qua omvang, en die elkaar in de loop van de dag opvolgen zonder dat overlapping meer bedraagt dan een vierde van de dagtaak. Daaraan werd in 2009 toegevoegd dat door de betrokken werknemer op maandbasis minstens een derde van de arbeidstijd in ploegen- of nachtarbeid moet worden verricht.

Voor de vrijstelling van doorstorting van de bedrijfsvoorheffing voor de zogenaamde werken in onroerende staat, hetgeen een onderdeel vormt van ploegenarbeid, zijn de voorwaarden enigszins anders. Die staat open voor ondernemingen waar het werk wordt verricht in minstens één ploeg van minstens twee personen en zolang het werken in onroerende staat betreft. Hoewel deze regelgeving vervat zit in het Wetboek Inkomstenbelasting, gaat ze uit van de definitie van “werken in onroerende staat” zoals gekend in het Wetboek BTW. De btw-wetgeving is dan weer niet aangepast aan het nieuw goederenrecht zoals vervat in het Burgerlijk Wetboek. Om de maatregel te begrijpen komt het er dus op neer drie wetboeken naast elkaar te leggen en deze samen te lezen, waardoor het toepassen van deze vrijstelling oeverloos complex geworden is. Het is dan ook een wetgeving van slechte legistieke kwaliteit.

Dat de maatregel de Belgische Staat veel geld kost, is open deuren intrappen. Het Rekenhof publiceerde in 2019 al een vernietigend verslag waarin zij te kennen gaf dat alle vrijstellingen van doorstorting van bedrijfsvoorheffing in 2017 een totale uitgave vertegenwoordigden van 2,9 miljard euro. Daartegenover staat een ingewikkelde wetgeving die in het verleden leidde tot verwaarlozing door de controleposten van de FOD Financiën. Zo werd er bij de controleacties van 2017 en 2018 geen enkele lijst van te controleren belastingplichtigen aan de operationele diensten bezorgd omdat de FOD Financiën en het kabinet van de minister van Financiën het oneens waren over het begrip “ploegenarbeid”.