Een nieuwe afvalrace begint

Een universitair diploma maakt je niet slimmer. Het bewijst wel dat je dat zou moeten zijn. Eens je dat bewijs geleverd hebt, komt het aan op het aanleren vaardigheden.  Daartoe is het belangrijk een brede algemene kennis te ontwikkelen om toekomstige problemen niet vanuit een te enge benadering te kunnen oplossen.  Volks-etymologisch zou ook die betekenis aan het woord “universitair” kunnen worden gegeven.  Het verzamelen van meerdere universitaire diploma’s is dus an sich heus geen must. Eens je één master diploma gehaald hebt, weet iedereen dat je er nog kan behalen.  Veel toegevoegde waarde zit daar dus niet in.  Wel indien je er twee gecombineerd zou hebben.  Of nog,  indien je relevant werken met studeren kan combineren. Dit bewijst dat je een doorzetter bent.  Een diploma in het buitenland bewijst geen bijzondere intelligentie op zich.  Het verbreedt wel je geest en leert je werken in een andere taal.  Ook dat verdient een extra vermelding, al is het niet onontbeerlijk.

Het bedrijfsleven moet de waarheid durven zeggen. Studenten worden voorgelogen. Een diploma heeft slechts de waarde van een toegangsticket. De voorspellende kracht van resultaten op een succesvolle beroepscarrière is eerder beperkt.  Omdat in het beroepsleven een veelheid aan andere vaardigheden van belang zijn die - tot op het tijdstip van afstuderen - zelfs nog nooit op de proef zijn gesteld. Laat staan dat de student daaromtrent zou zijn geschoold of bijgeschoold.

LEVENSLANG LEREN

Wie dat niet gelooft, moet maar eens aan zijn vertrouwde arts vragen hoeveel van zijn patiënten hem ooit hebben gevraagd of hij wel een diploma geneeskunde heeft, laat staan of dat met graden werd behaald. Mocht u hoge verwachtingen hebben, dan zal het antwoord ontnuchterend zijn. Of nog, als een diploma alles leert, hoe is het dan mogelijk dat charlatans van verschillende pluimage er in slagen zonder vereist diploma bepaalde beroepen uit te oefenen en de wereld impliciet te doen geloven in een niet bestaand diploma? 

Als een moderne beroepscarrière dan toch bestaat uit levenslang leren, dan is de gedachte studenten af te leveren die klaar zijn voor de arbeidsmarkt een dogmatische illusie.  Levenslang leren bestaat zowel uit “on the job”-training als uit permanente bijscholing. De praktijk toont dat ook aan.  Voor zover ik me herinner, werd mijn zwemles in de lagere school ook gegeven in het zwembad en niet in de klas achter de lessenaar.

Zend dus studenten na het universitair basisdiploma het werkveld in. Laat hen niet langer wachten op de uitdagingen die hen de rest van het leven zullen beheersen.  Vertel hen dat er heel wat te leren is.  Lieg ook niet, zeg hen dat ze nog groen achter de oren zien.  Maar laat ze tegelijk proeven en beleven.  Daardoor zullen ze weten of de beroepscarrière die ze voor ogen hebben, hen ook de bevrediging en deugd zal geven die nodig is om dat een heel leven lang gedreven te doen.  Het is op zich toch jammer dat heel wat jonge mensen erg gespecialiseerde opleidingen volgen om daar de rest van hun beroepscarrière letterlijk niets mee te doen? Dit betekent heel vaak ook dat ze daarmee een gespecialiseerde studie van wat wel hun passie wordt, de nek hebben omgewrongen.

KENNIS VERSUS PRAKTIJK

Een master na master opleiding (manama) zou moeten worden gevolgd tijdens een volwaardige werkervaring of minstens nadat een voldoende significante werkervaring is opgedaan.  Op deze manier houdt de student veel meer over aan zijn studie en zal het ook echt een specialisatie zijn.  Hij ziet het praktische belang, kan kennis meteen functioneel vastklikken en theorie in de praktijk omzetten.  Omgekeerd kan hij de kennis van de praktijk meebrengen en daardoor zaken niet alleen beter begrijpen maar ook tot een diepgaander inzicht komen.  Dit is overigens een win-win, want niet alleen de student wordt er beter van.  Ook de ondernemingen die deze mensen te werk stellen.  Ze krijgen meer gemotiveerde adolescenten aan boord en blijven op meer natuurlijke wijze in contact met de nieuwste theoretische inzichten.  Het up-to-date-blijven, vloeit op deze wijze een onderneming binnen zonder dat ze er echt of op georganiseerde wijze naar op zoek moet.

Wie niet overtuigd is, zal dat wellicht wel snel zijn, bij de wetenschap dat aller precieuste onderwijsinstellingen slechts toegankelijk zijn na het opdoen van – dan nog relevante – werkervaring.  U dacht toch niet dat iemand zich toegang tot de Harvard Business School kan verschaffen komende van de schoolbanken zonder enige relevante werkervaring. Maar het zou te gemakkelijk zijn om de aan de orde zijnde problematiek enkel af te schuiven als een verantwoordelijkheid van de universiteiten.  Universiteiten dragen die verantwoordelijkheid uiteraard wel, maar ze delen die met het bedrijfsleven die de openheid moeten creëren naar jongeren toe.

BOLOGNA

Na de Bologna-hervorming (de invoering van bachelor en master) is die nood aan praktijkervaring overigens nog groter geworden.  Bologna heeft er voor gezorgd dat universitaire studies op het vlak van het nemen van eigen verantwoordelijkheid bijna een organisch verlengde van het secundair onderwijs is.  Studenten worden te veel bij de hand gehouden, waardoor de zelfredzaamheid bij het begin van de beroepscarrière erg is afgenomen. Met het systeem van studiepunten en het meenemen van vakken zijn de grenzen van studiejaren vervaagd. Studenten leggen op deze manier meer en meer examens af wanneer zij er klaar voor zijn en niet wanneer ze geacht worden er klaar voor te zijn, zoals dat in een traditionele licentiaatsopleiding het geval was. 

Het is dan ook een schok voor studenten om plots zowel werken als studeren te moeten combineren.  Dat doet inderdaad pijn.  Maar wanneer ik hen vraag of het tijdens een doorgedreven training van hun favoriete sport niet pijn doet, is het antwoord steevast bevestigend. Als je vraagt naar het waarom, is het antwoord “om beter te worden”.  En als ik dan na enige aarzeling vraag wat hen overtuigt dat wat voor het lichaam geldt niet voor de geest zou gelden, blijft het vaak lang stil.  Maar dat is geen pijnlijke stilte, wel een instemmende stilte.