Bjorn van Hees (bjorn.vanhees@tuerlinckx.eu) – Emily Polfliet (Emily.polfliet@tuerlinckx.eu)
Hasselt Desk
Tuerlinckx Tax Lawyers

Duiding en achtergrond: problemen met de fiscale domicilie

Begin vorige week ontploften de sociale media van supermodel Bar Refaeli ei zo na. Ook in onze pers kon u er niet naast kijken. De titels als “Supermodel Bar Refaeli veroordeeld tot lange werkstraf en zware boete voor fiscale fraude” sierden de kranten en hun websites.

Het topmodel uit Israël kreeg het aan de stok de belastingdiensten van haar geboorteland. En dat met betrekking tot haar fiscale domicilie. De fiscale domicilie bepaalt immers waar iemand belasting over zijn of haar WERELDWIJD inkomen betaalt.

Wie niet tuk is op het betalen van belasting kiest dus best de fiscale domicilie in een land met lage belastingdruk. En blijkbaar heeft het Israëlisch supermodel ook een aversie van belastingen. Ze verkoos daarom om haar wereldwijde inkomsten niet in Israël aan te geven. De Rashut HaMisim B'Israel, zeg maar de Israëlische fiscus, was het daar dus niet mee eens. De fiscus beschouwde haar als Israëlisch rijksinwoner, met als gevolg dat ze in Israël belasting moest betalen. Net zoals een Belgisch rijksinwoner, is ook een Israëlisch rijksinwoner verplicht om de wereldwijde inkomsten die hij of zij heeft verkregen aan te geven en te laten belasten.

Hoe wordt nu bepaald in welke staat u rijksinwoner bent? Vergis u niet. Het heeft in eerste instantie niets met de nationaliteit te maken. Maar wel waar er gewoond wordt. “Wonen” zoals dat ook in dagelijks taalgebruik wordt gehanteerd. Dus in welk land er de meeste tijd wordt gespendeerd. Nog belangrijker, waar iemands centrum van sociale en vermogensrechtelijke belangen is gelegen. Waar wonen de partner, kinderen, familie en vrienden? Inschrijving in het bevolkingsregister is een goed begin in de analyse. Maar het volstaat zeker niet. Want fiscaal telt er maar één zaak: “waar wordt er echt gewoond?” Waar worden de sociale relaties onderhouden? Waar en met welke instellingen wordt er gebankierd? Waar worden bankrekeningen aangehouden? Waar gaan kinderen naar school? Dit zijn dé indicatoren om die fiscale woonplaats te bepalen.

In nagenoeg elk geval gaat het om een erg feitelijke beoordeling. Bovendien wordt door de manier waarop er vandaag wordt gewoond, gewerkt, relaties onderhouden en vermogen beheerd, de toepassing van deze criteria steeds minder eenduidig. Denk daarbij bijvoorbeeld aan gevallen waarin:

1. u omwille van familiale of professionele redenen veel reist en gebruikelijk in het buitenland verblijft;
2. u over meerdere onroerende goederen, bankrekeningen en dergelijke beschikt in zowel binnen- als buitenland;
3. u in een grensgebied woont waar de grens tussen twee staten figuurlijk, maar soms ook heel letterlijk, door uw huis loopt;
4. u slechts gedurende de week (gebruikelijk) in België verblijft en het weekend in het buitenland.

In zulke situaties kan dus meer dan normaal onzekerheid bestaan omtrent het rijksinwonerschap. Hoe mobieler u bent, hoe groter uw vermogen, hoe internationaler u actief bent … des te groter ook de kans op betwistingen. In dat opzicht behoeft dan ook niet te verwonderen dat de groten der aarde er vaker betwistingen over hebben. Of vaker in de verleiding komen om de waarheid maar een klein beetje geweld aan te doen om de fiscale domicilie in functie van een belastingoptimalisatie in te kleuren. Een rist Belgische topsporters kwam zo overigens onzacht met de problematiek in aanraking.

Het is dus niet steeds duidelijk van welke staat iemand rijksinwoner is. Daarenboven is rijksinwoner niet zoiets als nationaliteit. Het laatste heb je in principe voor het leven. Het fiscaal rijksinwonerschap, daarentegen, dient elk jaar weer opnieuw te worden beoordeeld, in functie van de feitelijke situatie over dat gehele jaar.

De gevolgen van het foutief inschatten van het fiscaal rijksinwonerschap, zijn overigens niet gering. Het feit dat iemand de wereldwijd verkregen inkomsten reeds in een ander land heeft aangegeven en daarover ook belasting heeft betaald, zal geen aanleiding zijn voor mededogen van de fiscus. In tegendeel, het zorgt zelfs voor extra complexiteit. De belastingplichtige zal ervoor moeten zorgen dat hij de belastingen die hij in een foute staat betaalde, kan recupereren. Meestal is de regel immers dat elders belaste inkomsten vrijstelling genieten. In andere gevallen spelen belastingkredieten. In uitzonderlijke gevallen zal belastingplichtige zich met dubbele belasting geconfronteerd weten. Maar in elk geval is het aan de belastingplichtige om initiatief te nemen. Dat initiatief is steeds aan strikte termijnen verbonden. Vaak zijn die termijnen kort of heel kort. Bij laattijdigheid valt er dan niets meer van de ten onrechte in het buitenland betaalde belasting te recupereren.

De casus van supermodel Refaeli leert overigens dat er nog gevolgen zijn van een verkeerde “inschatting” van rijksinwonerschap. Naast het feit dat inkomsten een tweede maal belast worden, worden ook fikse boetes opgelegd. In enkele gevallen komt het tot strafrechtelijke vervolging. De Belgische praktijk wijkt overigens wat dat betreft niet af van wat er zich in andere landen afspeelt. Het supermodel kreeg ook een werkstraf. Zo ver drijft de Belgische wetgeving het, voorlopig althans, nog niet.

Aarzel niet om met ons contact op te nemen indien u het bovenstaande met fronsende wenkbrauwen leest en aan het twijfelen slaat. Wij maken een risicoanalyse van uw huidige situatie gevolgd door praktisch advies.